Rozpoznawanie atopowego zapalenia skóry: przykłady zdjęć i kluczowe cechy

Jak wygląda typowe atopowe zapalenie skóry u dzieci?

U najmłodszych pacjentów, AZS najczęściej pojawia się na policzkach, czole i skórze głowy jako czerwone, suche i łuszczące się plamy. Niekiedy zmiany mogą przypominać małe pęcherzyki, które po drapaniu mogą sączyć się i tworzyć strupki. U niemowląt zmiany często występują symetrycznie na twarzy, z charakterystycznym oszczędzeniem okolicy nosa (tzw. trójkąt nosowo-wargowy). Dzieci często pocierają policzki o pościel lub ubrania, co prowadzi do nasilenia objawów. W przeciwieństwie do łojotokowego zapalenia skóry, w AZS rzadziej obserwuje się tłuste, żółtawe łuski, a częściej suchość i drobne łuszczenie.

Jakie są charakterystyczne lokalizacje zmian AZS u dorosłych?

U starszych dzieci i dorosłych, atopowe zapalenie skóry ma tendencję do występowania w zgięciach - najczęściej w zgięciach łokciowych i podkolanowych, na szyi, nadgarstkach oraz dłoniach. Zdjęcia atopowego zapalenia skóry u dorosłych pokazują często zliszajowacenie (pogrubienie) i przebarwienia skóry w miejscach przewlekłego drapania. Charakterystyczną cechą jest tzw. “objaw brudnych kolan i łokci” - ciemniejsze, szorstkie plamy w miejscach narażonych na tarcie. U osób z ciemniejszą karnacją zmiany mogą być słabiej widoczne jako zaczerwienienie, ale bardziej zauważalne jako obszary o zmienionej teksturze skóry i zwiększonej suchości.

Czym różni się AZS od innych chorób skóry na zdjęciach?

Wizualne przykłady egzemy atopowej mają kilka cech odróżniających je od innych dermatoz. W łuszczycy zmiany są bardziej wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry i pokryte grubszymi, srebrzystymi łuskami. Grzybica charakteryzuje się natomiast okrągłymi zmianami z centralnym gojeniem. Kontaktowe zapalenie skóry występuje w miejscach kontaktu z alergenem i ma ostrzejsze granice. Zdjęcia chorób skóry pokazują, że w AZS granice zmian są często nieostre, a skóra ma tendencję do uogólnionej suchości, nawet w miejscach bez widocznego stanu zapalnego. Warto zwrócić uwagę na towarzyszący przewlekły świąd, który jest bardziej intensywny w AZS niż w większości innych dermatoz.

Jakie dodatkowe objawy pomagają rozpoznać atopowe zapalenie skóry?

Oprócz typowych zmian skórnych, pacjenci z AZS często wykazują inne charakterystyczne cechy, widoczne na zdjęciach. Należą do nich: podwójny fałd na dolnej powiece (objaw Dennie-Morgana), zwiększona pigmentacja wokół oczu (tzw. allergic shiners), wygładzenie lub zanik bocznej części brwi (objaw Hertoghe’a) oraz biały dermografizm (zblednięcie skóry po potarciu w przeciwieństwie do zaczerwienienia u osób zdrowych). U niektórych pacjentów widoczne są także przebarwienia na karku i szyi (tzw. brudny kark) oraz suchość i popękanie skóry dłoni, szczególnie opuszków palców i przestrzeni międzypalcowych.

Jakie fazy i wzorce zmian skórnych występują w przebiegu AZS?

W Polsce lekarze klasyfikują zmiany w atopowym zapaleniu skóry według ich charakteru i fazy. Zdjęcia atopowego zapalenia skóry w fazie ostrej pokazują żywo czerwone, obrzękłe plamy, często z drobnymi pęcherzykami i sączeniem. W fazie podostrej dominuje łuszczenie się i tworzenie strupków, a w fazie przewlekłej - zliszajowacenie (pogrubienie skóry) i hiperpigmentacja. Warto zaznaczyć, że u jednego pacjenta mogą jednocześnie występować różne fazy zmian w różnych lokalizacjach. Polscy dermatolodzy zwracają szczególną uwagę na wzorce zmian występujące u osób w różnym wieku - u niemowląt dominują zmiany na twarzy i wyprostnych powierzchniach kończyn, u dzieci w wieku szkolnym przechodzą one w zgięcia stawowe, a u dorosłych często dodatkowo zajmują ręce i górną część tułowia.

Jakie metody diagnostyczne uzupełniają ocenę wizualną AZS?

Sama ocena wizualna i zdjęcia chorób skóry nie zawsze wystarczają do postawienia jednoznacznej diagnozy. W polskich ośrodkach medycznych stosuje się kryteria diagnostyczne Hanifina i Rajki lub zmodyfikowane kryteria UK Working Party, które uwzględniają nie tylko wygląd zmian, ale również wywiad rodzinny, historię choroby i objawy towarzyszące. Dodatkowo wykonuje się testy alergiczne (punktowe, płatkowe) oraz badania laboratoryjne, w tym poziom immunoglobuliny E (IgE). W trudnych przypadkach pomocna może być dermoskopia cyfrowa lub biopsja skóry z badaniem histopatologicznym, choć w typowych przypadkach rzadko jest konieczna.

Diagnostyka atopowego zapalenia skóry w Polsce opiera się głównie na doświadczeniu klinicznym lekarzy dermatologów i alergologów, wspartym badaniami dodatkowymi. Zdjęcia są cennym narzędziem edukacyjnym zarówno dla pacjentów, jak i personelu medycznego, pomagając w rozpoznaniu typowych objawów tej uciążliwej choroby.

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie powinien być traktowany jako porada medyczna. W przypadku podejrzenia atopowego zapalenia skóry należy skonsultować się z wykwalifikowanym lekarzem w celu uzyskania profesjonalnej diagnozy i leczenia.